اسارت خردمندان

شب یازدهم
شام غریبان
اسارت خردمندان
وقتی ستمگران کافر بر جامعه سلطه یابند وجود خردمندان را بر نمی تابند آنان را اسیر و زندانی می کنند و این اسارت نشان افتخار اندیشمندان است:
مولوی:
عار نبود شیر را از سلسله
ما نداریم از رضای حق گله
شیر را بر گردن ار زنجیر بود
بر همه زنجیرسازان میر بود
شیر اگر آزاد باشد هیچ کس را یارای مقابله ی با او نیست
در این جهان فشارها و مشکلات ،سازنده ی شخصیت انسان است ، همان گونه که زندانی شدن یک دانه ی گندم ، وجودش را هفتصد برابر می کند:

مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَهٍ مِائَهُ حَبَّهٍ ۗ وَاللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ(بقره ۲۶۱)

انفاق در راه خدا مثل دانه ای است که بعد از کاشت در زمین هفت سنبله می رویاند که در هر سنبله صد دانه است:
گندمی را زیر خاک انداختند
پس ز خاکش خوشه‌ها بر ساختند
بعدا اگر بیشتر این گندم را شکنجه کنند و آسیا کنند ، آرد ، گرانتر می شود ، آرد را خمیر کنند و به آتش تنور داغ کنند نان می شود که از آرد گرانتر و مرغوبتر می شود
بار دیگر کوفتندش ز آسیا
قیمتش افزود و نان شد جان‌فزا
نان را هم زیر دندان تحت فشار قرار دهند و بفرستند در معده ، آنجا هم بمباران شیمیایی بشود و تجزیه اش کنند تبدیل به عقل و خرد می شود که دیگر قابل دستگیری و اسارت و زندان و شکنجه نیست:
باز نان را زیر دندان کوفتند
گشت عقل و جان و فهم هوشمند
بله اگر انسان راه عشق را پیدا کند و آن جان را هم تقدیم دوست کند
تحولات بزرگ اجتماعی رخ می دهد و خود عاشق به اعلی علیین پر می کشد:
باز آن جان چونکه محو عشق گشت
یعجب الزراع آمد بعدِ کَشت
مولوی اشاره دارد به یاران رسول خدا(ص) که در مقابل کفار سینه سپر بلاها کردند و شهید شدند و نهال برومند اسلام سر برآورد و کافران را عصبانی کرد (فتح ۲۹)
————–
ویژگیهای خردمندان در قرآن
سوره رعد آیات۱۹ تا ۲۴
أَفَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمَىٰ ۚ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ

آیا کسی که می‌داند آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده حق است، همانند کسی است که نابیناست؟! تنها صاحبان اندیشه متذکّر می‌شوند…
در این آیه جبهه مقابلِ عالمان به حق و حقیقت را کور و نابینا معرفی کرده است یعنی علم به حقانیت آیات الهی موجب بصیرت و خردمندی می شود؛ این خردمندان ، هشت ویژگی دارند:

۱-الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلَا یَنْقُضُونَ الْمِیثَاقَ
آنها که به عهد الهی وفا می‌کنند، و پیمان را نمی‌شکنند…
خدا از ما پیمان گرفته که شیطان را نپرستیم و فقط خدای یکتا را عبادت کنیم و در صراط مستقیم توحید گام برداریم، آنچه در آیه ۶۰ سوره ی یس تصریح شده است:

أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ ۖ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ

آیا با شما عهد نکردم ای فرزندان آدم که شیطان را نپرستید، که او برای شما دشمن آشکاری است؟!
۲-وَالَّذِینَ یَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ
و آنها که پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار میدارند
خدا این پیوندها را سفارش کرده:
الف) بستگان(صله ی رَحِم)
ب)یتیمان
ج)مستمندان
د)در راه ماندگان
ه)درخواست کنندگان
و)گرفتاران و بیچارگان
ز)همکیشان علیرغم قطع رابطه ی آنان(تصل من قطعک)
ح)عموم مردم(قولوا للناس حسنا)
ی)اهل کتاب و حتی دشمنانی که با شما نمی جنگند(ممتحنه ۸)
۳- وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ
و از پروردگارشان می‌ترسند؛ …
این ویژگی علماست:
انما یخشی الله من عباده العلماء

۴-وَیَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ
و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند
بهترین وسیله برای نجات از بدی حساب روز قیامت درس گرفتن از قرآن است:
پیامبر اعظم(ص) فرمودند:
ان اردتم (اگر می خواهید)
عیش السعداء
(زندگی سعادتمندان)
و موت الشهداء(مرگ شهیدان)
والنجاه یوم الحسره
(و نجات در روز حسرت)
والظل یوم الحرور
(و سایبان در روز حرارت)
والهدی یوم الضلاله
(و هدایت در روز گمراهی)
فادرسوا القرآن
(از قرآن درس بگیرید)
فانه(زیرا قرآن)
کلام الرحمن
(سخن خدای مهربان است)
و حرز من الشیطان
(و سپری است در مقابل شیطان)
و رجحان فی المیزان
(و برتری در میزان اعمال است)

۵-وَالَّذِینَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ
و آنها که بخاطر ذات (پاک) پروردگارشان شکیبایی می‌کنند
سالار صبوران جهان زینب کبری است
پیغامبر کرببلا دختر مولا است

مرحوم استاد پرورش می گفتند:
صبر یعنی پذیرش قانون تدریج و تدرج ِ این عالم
مولوی در باره ی صبر می گوید:
صبر کردن جان تسبیحات توست صبر کن کآنست تسبیح درست
هیچ تسبیحی ندارد آن دَرَج
صبر کن کِالصبرُ مفتاح الفرج
در حدیث است که:
الصبر من الایمان کالراس من الجسد
صبر نسبت به ایمان مانند سر نسبت به بدن است
یعنی:
“مومن بی صبر انسانی بی مغز است”

۶- وَأَقَامُوا الصلوه
و نماز را برپا می‌دارند
دقت بفرمایید که برپا داشتن نماز یعنی نمازِ با حضور قلب کار هر انسان معمولی نیست ؛ کار خردمندان است ؛ نباید از افراد معمولی انتظار کارهای بزرگان را داشت ؛ کسی از کودک دبستانی انتطار حل کردن معادله ی دومجهولی ندارد.
نماز بدون حضور قلب را آدمهای معمولی می خوانند اما افراد باهوش که نمی فهمند چه می گویند نمی خوانند
قرآن هم فرموده استعانت از خدا با نماز کار سختی است مگر بر خاشعان
آیه ۴۵ سوره بقره می گوید:

وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ ۚ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَهٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِینَ

از صبر و نماز یاری جوئید؛ (و با استقامت و مهار هوسهای درونی و توجه به پروردگار، نیرو بگیرید؛) و این کار، جز برای خاشعان، گران است.
اولا خردمندی در اندیشه و ثانیا خشوع در دل لازم است تا فرد نمازگزار واقعی باشد.
آن چه انسان را به نماز هدایت می کند :
الف)شناخت خدا
سیدالشهداء(ع):
-ایها الناس ان الله ما خلق خلق الله الا لیعرفوه “فاذا عرفوه عبدوه”
-الذین یومنون بالغیب و یقیمون الصلاه(بقره۳)
ب)یاد نعمتهای خدا
و ذکر اسم ربه فصلی(اعلی ۱۵)
ج)الگو پذیری:
ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا لیه و سلموا تسلیما

۷-وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِیَهً
و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم، در پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند
۸- وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَهِ السَّیِّئَهَ
و با حسنات، سیئات را از میان می‌برند
أُولَٰئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ
پایان نیک سرای دیگر، از آن آنهاست…

جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّیَّاتِهِمْ ۖ وَالْمَلَائِکَهُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ کُلِّ بَابٍ

(همان) باغهای جاویدان بهشتی که وارد آن می‌شوند؛ و همچنین پدران و همسران و فرزندان صالح آنها؛ و فرشتگان از هر دری بر آنان وارد می‌گردند…

سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ ۚ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ

(و به آنان می‌گویند:) سلام بر شما بخاطر صبر و استقامتتان! چه نیکوست سرانجام آن
سرا (ی جاویدان)!

نویسنده: غلامحسین جعفری پیکانی

بازدیدها: ۵۷