ایمان کده های پیکان
مسجد تاریخی پایین که در گویش محلی پیکان با نام مسجد گاره و امروزه با نام مسجد علی ابن ابیطالب نامگذاری شده است ، یکی از کهن ترین و قدیمی ترین ابنیه های تاریخی روستای پیکان است که از تیغ تخریب نا اهلان در امان مانده و به عنوان میراثی گرانبها برای ما باقی مانده است.
البته این مجموعه تاریخی در اوایل دهه هفتاد خورشیدی طبق سنگ نبشته نصب شده در سر در ورودی این بنا ، با هدف تعمیر و اضافه صحن و محوطه جدید ، دست کاری شده و قسمت غربی آن تخریب شدو صحن و ایوانی با آهن و آجر به جای آن ساخته شد اما قسمت شرقی این مسجد خوشبختانه به همان اسلوب و اسکلت سنتی و قدیمی خود دست نخورده باقی ماند.
این مسجد بر طبق اسلوب معماری ایرانی اسلامی که خاص اکثر اماکن مذهبی مناطق کویری در ایران است احداث شده و ساختار ملاط آن تماما از خشت و گل می باشد. ستون های عریض با سقف هایی گنبدی و ضربی که با ارتفاع کم روی این ستون ها قرار گرفته و بصورت قرینه ،شمایل و هندسه خاصی را به این اثر بخشیده است و این ترکیب ،اثر مستقیم معنوی و آرامش بخشی را به روح و روان هر آدمی میگذارد.
در اهمیت این اثر همین مقدار که سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۶۲۳۰ مورخه ۸۵/۸/۲۴این مجموعه را در فهرست آثارملی ثبت و ضبط نموده است.
متاسفانه این عمارت تاریخی حال و روز چندان خوشی ندارد .بخش های وسیعی از سقف گنبدی آن بر اثر نفوذ آب شکاف های عمیقی برداشته و رو به تخریب است. قسمت شبستان آن که زیر این بنا واقع شده وضعیت بسیار اسفناکی داشته و بر اثر نفوذ رطوبت ، مقادیر وسیعی از دیواره های آن ریزش کرده و این اثر را در مظان یک خطر جدی قرار داده است.
البته در چند سال گذشته توسط خیّرین محلی، بام این مجموعه کاه گل شده ، و تعمیراتی جزئی نیز در آن صورت پذیرفته اما این امر کافی نبوده و حفظ و بقای این اثر تاریخی ،تمهیدات ویژه و بیشتری را می طلبد.
این اثر در کنار آثاردیگری همچون مسجد جامع ،مسجد پاسکّو و بقعه و مقبره سلطان حاجی ،از مهمترین بناهای تاریخی برجای مانده در روستای پیکان است
این مکان مذهبی در کنار مجموعه تاریخی “چهار صُفه” که کاخی چند طبقه و با شکوه بوده قرار داشته و همچنین با بارانداز “میدان” که امروزه به عنوان حسینیه شبیه خوانی میدان شناخته میشود ،همجواری داشته است.
بنا بر روایاتی بار انداز میدان ،مرکز اصلی اتراق و اسکان کاروان ها و مسافرانی بوده به پیکان ورود میکرده و دارای سراها و حجره و تیمچه هایی بوده است و میتوان حدس زد که مسجد پایین جهت استفاده امورات مذهبی و معنوی مسافران و کاروانیان در جوار “میدان” احداث شده است.
“مسجد پاسکو” نیز به دلیل شیوه معماری و ساخت ، شباهت زیادی به مسجد پایین داشته و می توان این دو مکان را هم تراز دانست. این مسجد در جوار بازارتاریخی پیکان قرار داشته و یکی از آثار تاریخی مهم پیکان بوده که البته وضعیت سلامتی آن از مسجد پایین بهتر ،اما استاندارد لازم را نداشته و این مکان نیز نیاز به توجه ای خاص دارد.این مکان نیز دارای یک شبستان قدیمی و یک کتیبه سنگی میباشد که البته کتیبه آن واضح وخوانا نیست.
بقعه “سلطان حاجی” نیز که نامبرده از سالکان و عارفان اهل نظر در قرون گذشته ساکن در پیکان بوده ،در بازار پیکان واقع شده است.این مکان یک گنبد خشتی می باشد که دارای صحن و ایوانیست که در گذشته در آن مردگانی را دفن نموده اند .
نمای درونی آن نیز یک رواق چهار ضلعی به شکل قرینه است که آرامگاه در مرکز این چهار ضلعی واقع شده است. این مکان نیزاز حال و روزی نامساعد برخورداراست.تعدی و دست درازی سودجویان و جاهلان در این مکان معنوی و تاریخی و حوادث طبیعی مثل باران و برف و بی توجهی ما و مسؤلان ،این مکان را با خطرات جدی نابودی مواجه کرده است ودر طاق بند آن آثاری از نفوذ رطوبت مشهود است.
اما شاخص بناهای تاریخی مذهبی پیکان ، مسجد جامع است که آن نیز در جوار بازار تاریخی پیکان واقع شده بود. شاید بتوان این بنا را ،قدیمی ترین اثر تاریخی موجود در پیکان دانست . بر طبق کتیبه سنگی این مسجد،تاریخ احداث این مجموعه به دوره سلجوقی یا ایلخانی برمیگردد.
این کتیبه که به گونه ای شناسنامه و هویت این اثر تاریخی بود ، به گونه نا مشخص و مجهول غیب شد و از سرنوشت آن تا کنون هیچ خبری نیست
این مسجد دارای صحنی نسبتا وسیع سنگ فرش بود که در سرتا سر طول آن با ایوان های نما کاری شده با نیم طاق هشتی ساخته شده بود و دارای یک شبستان بزرگ با معماری بسیار زیبا و چشم نواز بود که متاسفانه این مجموعه نیز به بهانه تعمیرات و ساخت و گسترش ، از تیغ تخریب در امان نماند و شبستان آن به کل معدوم و شکل وشمایل و هویت مسجد بر اثر این دستکاری به نسبت زیادی تغییر پیدا کرد و بافت و هویت اصلی خود را از دست داد.
نقطه قابل ذکر این است اگر چه امروز بیشتر شهر و روستاها حتی کم جمعیت دارای مسجد جامع هستند اما در گذشته تنها اماکن و شهرهای بزرگ که کانون توجه و مرجع مهمی بوده اند دارای مسجد جامع بودند و از ویژگی های یک بلاد آباد و شاخص، وجود مسجد جامع در آن بود و این بیان گر این موضوع است که پیکان , از مراکز مهم پر رفت و آمد و پر رونق بوده است .
با همه این اوصاف ما خوشبختانه این آثار را هنوز داریم و شور بختانه این احتمال هست که بر اثر بی توجهی و سهل انگاری ،سرنوشتی شبیه مابقی آثار تاریخی پیکان که تخریب و معدوم شد نیز گریبان گیر این چند اثر معدود به جای مانده شود و در آینده با دیده حسرت و تأسف به آنها بنگریم .
فرهنگ، چه اخلاقیات و کردار و عواطف و تفکر و رسوم و سنن،وچه آثار و ابنیه های تاریخی ،میراث گرانبهایی است که از گذشتگان و نیاکان به ما ارث رسیده است و وظیفه ماست که با پاسبانی و پاسداری و پاسداشت و زنده نگه داشتن آنها، این امانت را به دست آیندگان این مرز و بوم بسپاریم.
بازدیدها: ۱۵۸
در برهه ای از تاریخ متاسفانه،خراب کردن آثار باستانی در روستا اتفاق افتاد که وگر بدبین هم نباشیم نمیتوان بیتفاوت بود…. بازار و شبستانهای مسجد جامع و خونه عسگریا ک خراب شد عمده ی آثار باستانی به فنا رفت…شاید اگر امروز هم سطح سواد عمومی و مطالبه جوونها از مسیولین نبود باز هم خراب کردن خونه های قدیمی به بهونه لونه سگ شدن و … رو داشتیم….حرف زیاده.بماند
تا بوده همین بوده. هرجا مطالبه گری شد بر همون منوال کار پیش میره…در بین استانهای ایران معروفه که اصفهانیا روی مسایل عمومی شون تعصب خاصی دارند …بر همین اساس ابادانی و پیگیری مسیولینش هم بیشتره…اگر مردم ما هم بیخیال آثار باستانی و بیخیال مراسمات و … باشن مسیولین هم بیخیال میشن و حتی اگر رگ غیرتشون بجوش بیاد چون مردم اولویتشون نیست خودبخود سرد میشن…
با درود .اینکه امروز افسوس ابنیه تاریخی که تا حد زیادی نماد فرهنگ مردم پیکان بوده را میخوریم نتیجه بی خیالی ،مسامحه،منفعت گرایی فردی ،عدم اینده نگری ،نبود بینش وخرد جمعی بوده .حالا هم وضعیت مناسبتری از دهه های قبل نداریم وبه مراتب ونسبت به شهرها وروستاهای اطراف داریم یکی پس از دیگری سنگرها را واگذار میکنیم .واقعیت مطلب به دید حقیر اینه که ساختمان واثر وبنا ظواهر هستند که به تنهایی هیچ تاثیر مثبت وهیچ امتیازی برای ما نخواهد داشت گو اینکه داشتیم وقدرش نداشتیم ودیگران نداشتند وساختند ،پس مشکل جای دیگر است وچیزای دیگه باید اصلاح بشه .روستای ما همین حالا هم با یک برنامه ریزی ده ساله میتونه حرف اولو تو چندین موضوع اساسی تو استان بزنه اما قطار پیکان تو ریل معیوب وبه مقصد نامعلوم حرکت میکنه که فقط با حضور جوانهای اگاه ،دلسوز وشجاع تو تمام صحنه ها میتونه به مسیر برگرده .خداوند عالم روستای ما را از شر وسواسهای خناس وتمامیت خواهان منفعت طلب وشبه ادمهای اندک وصندوقهای نسوز وعالمان بی عمل وعاملان بی مغز نجات دهد.امین .(فانوس)
درود بر شما آقا داوود.استفاده کردیم .