مراحل تهیه تخت و گیوه پیکومشهری

پیکومشهر_گردی

#گیوه_دوزی

#صنایع_دستی_پیکومشهر

با سلام و درود

صنعت گیوه ملکی ، از صنایع مختص پیکوم شهر می باشد که از هزاران سال قبل در پیکوم رواج داشته و دارد

که این صنعت سه مرحله داشته

۱-تخت کشی۲-گیوه بافی۳-رویه دوزی و دور دوزی که متاسفانه تکمیل کننده این چرخه در پیکوم وجود نداشت و به همت جوان خوش ذوق و پرتلاش اقای مصطفی عکافی چرخه گیوه ملکی در پیکوم تکمیل شد

 

موقعیت خاص جغرافیایی، شرایط ویژه آب و هوایی و شغل غالب مردم پیکوم شهر که در گذشته بیشتر دامداری و کشاورزی بوده است، لزوم ایجاد پای افزای را درایجاب می‌کرده است که بتواند همراه خوبی برای مردان باشد.

 

گیوه، همان پای پوشی است که از گذشته مردمان این دیار را در کار و فعالیت همراهی می‌کرده هر چند با رواج کفشهای چرمی از اواسط قرن ۱۸ میلادی و به دنبال افزایش تعداد کارکنان اداری و مشاغل دولتی و پوشش ویژه اینگونه از مشاغل، به مرور زمان گیوه رونق سابق خود را از دست داد، اما هنوز هم این پای پوش، مشتریان خاص – واندک – خود را دارد.

 

⭕️ شیوه تولید گیوه در پیکومشهر

 

در ساخت گیوه سه نفر تحت عناوین «رویه باف» ، «تخت کش» و «ملکی دوز» همکاری دارند.

🔺 رویه گیوه‌ها را زنان با سوزن ویژه گیوه بافی و نخ سفید محکم و چهارلایه که با چرخهای قدیمی تابیده می‌شده تهیه می‌کردند، نام نخ گیوه دوزی «نخ اَرقاج» است که به صورت دولایه بافته می‌شود.

 

بافت گیوه از سر انگشت پا شروع شده و ردیفهای بعدی، پشت سر هم اضافه می‌شده است، برای آنکه دهانه گیوه تنگ و جمع شوداز هر دور ۴ خفت کم می‌شود و وقتی طول مورد نظر به دست آمد و به رویه پا رسید از دو طرف رویه کم می‌شود.

 

بعد از اتمام یک رج با قیچی نخ را چیده و با خط کش که نوعی سوزن محکم است، روی رج بافته می‌کشیم تا بافت از هم باز شود، برای بافتن راه دوم نیز سر دو نخ را پیوند می‌زنیم و دوباره از سر راه شروع می‌کنیم.

 

وقتی رویه گیوه بافته شد آن را در مکانی نم دار یا مرطوب قرار می‌دهند تا سفت و محکم شود؛ برای بافت رویه یک جف گیوه بسته به سرعت بافنده حدکثر ۲ روز زمان لازم است.

 

ابزار یک بافنده رویه گیوه عبارت است از خط کش، گُندوش، نخ که به زبان محلی دُلُمبه رسبون نامیده می‌شود، هستند.

 

🔺 تخت کش نفر دومی است که در جریان بافت یک جفت گیوه وارد عمل شده و با استفاده از مواد کار خود که پارچه‌های نخی یا کرباشی کهنه، چرم و نخ بوده، بوسیله انواع درفش، دلیل، دوال، مشته، شفره، کف کوب، سنگ مهره و کنده تخت کشی، تخت گیوه را تهیه می‌کرده است.

 

🔺ملکی دوز، بعد از آنکه تخت گیوه را از تخت کش گرفت، بااستفاده از ابزار کار خود یعنی درفش، سوزن، قیچی، قالب، چرم و کارد چرم دوزی، چرم خام گاو را ۱۰ روز در آهک خوابانده و موهای آن را زدوده است را با زاغ که نوعی چسب است، کوفته و یک روز در آفتاب می‌خواباند تا خشک شود.

 

بعد از آن چرمها را با پیه می‌مالد و سپس این جرم را برای بخیه ملکی به کار می‌برد.

در مرحله دیگر کتیرا را با گل سفید کوبیده و نرم می‌کنند و در آب خیس می‌کنند و با برس مخصوصی آن را سفید می‌کنند، پشت گیوه مثلثی شکل و از جنس چرم است.

 

گیوه دوز دوره و تخت گیوه را با درفش سوراخ می‌کند، وقتی دوره گیوه دوخته شد، قالب را روی تخته گیوه قرار داده، رویه گیوه را روی آن می‌کشد و به کمک درفش به دوره می‌دوزد. به این ترتیب جلوی گیوه در برخورد با اشیای سخت مقاوم می‌شود.

 

این نوع گیوه حداقل یک سال قابل استفاده بوده و امکان وصله آن نیز وجود دارد.

گیوه دوزی در گذشته در پیکوم شهر به عنوان یکی از مشاغل پر رونق که بانوان و مردان با فعالیت در آن به اقتصاد خانواده نیز کمک می‌کردند محسوب می‌شده است.

امروزه متأسفانه نام گیوه به فراموشی سپرده شده و به جز عده اندکی از روستاییان و عشایر منطقه، افراد زیادی از آن استفاده نمی‌کنند

ساختمان گیوه تخت پارچه ای طوری است که وقتی کف پا روی آن قرار میگیرد قسمت های برجسته کف پا ایجاد فرو رفتگی در تخت گیوه میکند وبرعکس.

تمامی مواد به کار رفته در این گیوه از مواد طبیعی و ممتازواعلاء می باشد.

به همین دلیل اگر این گیوه را در داخل زمین دفن کنیم به صورت کامل جذب خاک میشود.

توضیحی کوتاه درباره انواع کیفیتهای گیوه ملکی

رویه گیوه ملکی کیفیت های متفاوتی دارد وهمچنین کیفیت انواع تخت ملکی متفاوت است .رویه گیوه ملکی درجه بندی ست درجه یک و دو وسه وچهار؛ درجه یک آن بسیار ریز بافت ویکدست میباشد که برای گیوه ملکی باتخت درجه یک استفاده میشود .واما رویه درجه دوم برای تخت درجه دو استفاده میشود که قیمت این گیوه ملکی پایینتر میباشد

و رویه درجه سوم هم همینطور

واما رویه درجه چهارم برای گیوه لاستیکی که هیچ اصالتی ندارد استفاده میشود از این نوع گیوه به دلیل پایین بودن قیمت آن وایجاد تهویه وخنکی در پااستقبال فراوانی شده است

 

گیوه ملکی : از نظر شکل و جنس انواع متفاوتی است . که این انواع عبارتند از

 

گیوه پاشنه سفید – گیوه پاشنه قرمز – گیوه پاشنه گاوی – گیوه سمبوسه دار – سر پنجه دار – بدون سر پنجه – تخت لاستیکی – تخت پارچه

✍سبزعلی۱۱۱۷

https://t.me/peykomshahr

Views: 816